HERSTELRECHT(‘KRUTU’S) KAN BIJDRAGEN TOT BETERE RECHTSPREKING EN HEEFT TOEGEVOEGDE WAARDE VOOR SAMENLEVING
Foto|Nederlandse praktijk advocaat Alrik de Haas links. Professor Theo de Roos rechts
Herstelrecht zal als alle actoren binnen de justitie, de politiek en met name De Nationale Assemblee, daar mee instemmen, een nieuw begrip moeten worden binnen het Surinaams rechtssysteem.
Herstelrecht zou meer waarde toevoegen aan het oplossen van conflicten, maar ook vele voordelen opleveren voor de bestrijding van crimineel gedrag onder vooral jongeren, leiden tot effectievere resocialisatie methoden, om maar niet te spreken van een drastische verlichting en oplossing van het probleem aan rechters en dan nog besparing van financiële middelen die bij het huidig strafrecht systeem gepaard gaan.
“Het is een potentiele toegevoegde waarde voor het maatschappelijk leven”, zegt Nederlandse praktijk advocaat Alrik de Haas. Samen met professor Theo de Roos, heeft hij de afgelopen week een herkenningstraject in Suriname afgesloten om de mogelijkheden voor het introduceren van herstelrecht in Suriname mogelijk te maken. In het herstelrecht, dat in sommige landen in Europa zoals Nederland al wordt toegepast gaat het er hoofdzakelijk om, om middels bemiddeling een daadwerkelijke oplossing te vinden voor een geschil tussen partijen. De toepassing van dit recht geeft overigens antwoord op vooral de achterliggende motieven die er toe hebben geleid dat een dader van een strafbaar feit daartoe is overgegaan. De Haas legt uit dat herstelrecht een aanvulling is op het strafrecht waar zowel de verdachte of dader en het slachtoffer aandacht krijgen. Het bemiddelen vindt buiten de justitie plaats waar een bemiddelaar beide partijen tot elkaar brengt. Bemiddelen kan heel breed worden toegepast, waarbij het tot een overeenkomst komt tussen partijen.
Cruciaal in dit proces is de positie van de advocaat, voordat, tijdens of zelf nadat het strafrecht zijn beloop heeft gehad. “Het moet in het gereedschapskistje van elke advocaat een ’tool’ zijn om tot een oplossing van het conflict te komen. “Soms willen slachtoffers ondanks de verdachte is veroordeeld toch komen achter het waarom, of in het andere zijn motieven van invloed geweest voor het plegen van een daad, die bij de bemiddeling bijdragen tot een werkelijke oplossing”, zegt de Haas. De Toepassing van herstelrecht blijkt uit voorbeelden die de jusristen noemen uit gevallen die zich in het buitenland hebben voorgedaan een probaat middel om tot waarheidsvinding te komen, met of zonder vervolging. Het lijkt onwaarschijnlijk maar verdachten zouden wanneer de omstandigheden zich daarvoor lenen best graag over hun motieven willen praten.
Resocialiseren Voor het recht en de maatschappij in het algemeen biedt herstelrecht de kans op een effectievere resocialisatie van veroordeelden. Bemiddelen brengt niet allen de achterliggende gronden naar boven maar geeft kans op een betere begeleiding van daders en slachtoffers. Volgens de Haas en de Jong die op hun verkenningstocht ook bezoeken hebben gebracht aan penitentiaire inrichtingen blijkt het aspect van opgevoed te zijn geworden binnen een ‘macho’ cultuur strek aanwezig te zijn. Wanneer die niet wordt binnengedrongen en geen aandacht wordt besteed aan de werkelijke persoon achter de verdachte is volgens de haas de kans groot dat de persoon die zit met opgekropte gevoelens, niet resocialiseert zoals bedoeld wordt, maar weer vervalt in het plegen van dezelfde, ergere en andere delicten. Even erg is wanneer slachtoffers die met de straf alleen, geen genoegdoening vinden, zich in een positie begeven om zelf dader te worden, vanwege de haatgevoelens tegenover de dader.
De Nederlandse juristen komen tot de verbluffende ontdekking dat herstelrecht, zo vreemd ook weer niet is in de Surinaamse samenleving. Tijdens het bijwonen van ‘krutu’s in Marron dorpen in het binnenland blijkt dat op het niveau van cultuurbeoefening het traditioneel gezag, wel met erkenning van het centrale gezag, wel herstelrecht toepast.
Een veroordeelde dorpsgenoot zal afhankelijk van het gepleegd delict in confrontatie worden gebracht met het slachtoffer en of de directe betrokkenen. “Het is opmerkelijk dat het daar precies gaat om wat met herstelrecht wordt beoogd, namelijk herstel van het conflict en de nadruk op compensatie van de benadeelden”, zegt professor de Roos. Hoewel binnen de cultuur deze vorm van rechtspleging onder jongeren minder populair is vindt de wetenschapper dat die toegevoegde waarde bewaard en ontwikkeld moet worden. Zeker omdat ij het algemeen strafrecht de positie van slachtoffers best zwak te noemen is. Herstelrecht zal volgens de jusristen blijken een effectief diens]baar middel te zijn aan de samenleving. “Het krijgt op lang termijn wellicht vermindering van de criminaliteit, meer vertrouwen in justitie, minder ruk op de nu beschikbare rechters en besparing van financiële middelen”, zegt Haas.
Op hun missie hebben zij gesprekken gevoerd met het openbaar ministerie, het korps politie Suriname, de leiding van penitentiaire inrichtingen, De Nationale Assemblee, de orde van advocaten, docenten van de Anton de Kom universiteit en individuele persionen. De algemene indruk is dat er voldoende sympathie is voor de invoering van herstelrecht in Suriname. “Wij zijn meer dan bevestigd in ons vermoeden dat herstelrecht hier in Suriname een toegevoegde waarde kan hebben in alle fasen van het strafproces”, zegt de Haas. Het verkenningstraject van de Jong en De Haas zal nu worden omgezet in een missie. Aangestuurd door de positieve gesprekken zal middels een twinning worden aangevraagd om verder inhoud te geven aan het project. De komst van de beide juristen komt na gesprekken en voorbereiding van Stichting Fellowship Suriname en stichting River of Jordan die de werkbezoeken heeft georganiseerd.
UNITEDNEWS|WILFRED LEEUWIN