GOUDKOORTS BEDREIGT GROENSTE LAND TER WERELD ( deel 2)

De mijnbouwsector en vooral de goudindustrie zijn sinds 2012 de grootste veroorzakers van ontbossing en vervuiling van het milieu in Suriname. Illegaal kwikgebruik in de sector brengt een enorme schade toe aan ecosystemen, ook tot ver buiten de goudvelden. Het giftige metaal dat wordt gebruikt bij het winnen van goud bedreigt de ongerepte regenwouden en vergiftigd de bevolking. Waterwegen en passaatwinden zorgen voor de verspreiding van het metaal en bedreigt zo in ernstige mate het groenste land ter wereld met een bosbedekking van 93 procent.

Tekst : Bram Ebus en Wilfred Leeuwin / Beeld : Bram Ebus

Gouddelver Capi is zich ervan bewust dat het gebruik van kwik een enorme impact heeft op het milieu. echter vindt hij dat zijn werkmethode niets is in vergelijking met die van de internationale bedrijven die dieper graven dan de kleine en middelgrote mijnwerkers en giftige cyanide toepassen in hun extractieproces. Cyanidevervuiling is weliswaar niet zo hardnekkig als kwikverontreiniging, maar vormt nog steeds een grote bedreiging voor de natuur en de menselijke gezondheid. “Zoals ik het zie, heeft de overheid grote belangen in deze grote bedrijven”, zegt Capi”, “dus het kan ze niet schelen.” De grote buitenlandse mijnmultinationals in Suriname, IAMGOLD en Newmont Mining, gebruiken een proces dat cyanide-hoopuitloging wordt genoemd en waarmee fijnere concentraties goud uit de grond kunnen worden gehaald. Met deze geavanceerde methoden kunnen de buitenlandse investeerders terreinen bewerken die voorheen door de Marrons in het binnenland werden gedolven, en slechts ongeveer 30 procent van het beschikbare goud kan worden gewonnen. De Marron-gouddelver vindt dat de goudmijnen niet de enige bron van kwikverontreiniging zijn. De goudwinkels in Paramaribo, zo stelt hij, gebruiken dezelfde technieken om kwik te verbranden en goud te isoleren. “In de stad denken ze dat wij binnenlandbewoners niet goed zijn, niets wat we doen is goed, maar als we ons goud naar de stad brengen, gebeurt daar hetzelfde. En niemand kan me vertellen dat het daar niet schadelijk is. “

Little Belem
De kleine maar bruisende hoofdstad van Suriname, Paramaribo, is een smeltkroes van etniciteiten. Oudhollandse koloniale huizen en een internationale keuken maken de stad tot een bestemming voor toeristen, die veelal met directe vluchten vanuit Nederland komen. De officiële taal is Nederlands, en de gemeenschappelijke taal is Sranan Tongo, een Nederlandse, Engelse en Portugese creoolse taal die door iedereen wordt gesproken en verstaan. In het noordelijk deel van de stad ligt Little Belem, een door Brazilanen gedomineerde omgeving vernoemd naar de gelijknamige Braziliaanse stad in het zuiderbuurland ongeveer 1000 kilometer verwijderd van Paramaribo. Little Belem heeft veel Braziliaanse supermarkten en winkelpanden die adverteren met ‘compra de ouro ‘- Portugees voor’ goudopkoop’. De migrantengemeenschap is gebouwd op decennia van arbeidsmigratie door Brazilianen die op zoek waren naar betere economische vooruitzichten. De meesten vonden werk als garimpeiros, illegale goudzoekers of het runnen van de handel in de goudwinkels van Paramaribo, die kwikdamp in de lucht boven de stad gieten via schoorstenen op het dak.

Stille moordenaars
Dennis Wip, docent aan de Universiteit van Suriname die gespecialiseerd is in kwikverontreiniging, waarschuwt dat deze schoorstenen langzame, stille moordenaars kunnen zijn. “Kwikvervuiling is een groot probleem in Suriname”, zegt Wip, en niet alleen op afgelegen mijnsites, zoals veel mensen aannemen. “In de stad Paramaribo is de vervuiling behoorlijk hoog”, Emissies van de goudwinkels verhogen af en toe de atmosferische kwikniveaus in de stad tot 30.000 nanogram per kubieke meter, aanzienlijk hoger dan de normen in de Europese Unie en de Verenigde Staten volgens de wetenschapper veilig achten. “In Paramaribo hebben we metingen gezien die zes tot twaalf keer hoger zijn dan in de goudvelden”, zegt hij. “Dat betekent dat we in de stad eigenlijk ernstig bezorg moeten zijn.” Apparatuur in de goudwinkels, zijn volgens Wip vaak disfunctioneel of in slechte staat. De meeste medewerkers van de goudwinkels die voor dit onderzoek zijn geraadpleegd, waren zich niet bewust van de schade van kwikverontreiniging of bagatelliseerden de impact ervan. In 2018 heeft Suriname het Minamata-verdrag inzake kwik geratificeerd, een wereldwijd verdrag dat bedoeld is om kwikverontreiniging te verminderen, onder meer door het gebruik ervan in de goudwinning te elimineren. Maar kwik blijft zijn grenzen binnenstromen, meestal via illegale kanalen. Hoewel kwik legaal kan worden geïmporteerd met een vergunning, zijn er sinds 2004 geen vergunningen meer verleend. In Suriname werd naar schatting 56 ton kwik gebruikt in 2018, het meest recente jaar waarvoor gegevens beschikbaar zijn, en verschillende mijnbouwwinkels, gerund door Brazilianen, Indiërs en Chinese eigenaren, bevestigen dat ze een klant kunnen voorzien van het vloeistof ‘kwik’. “De ruime beschikbaarheid van kwik in Suriname en het feit dat er in meer dan 15 jaar geen enkele legale kwikimport heeft plaatsgevonden, geeft aanleiding tot het vermoeden dat al het kwik op de markt illegaal het land is binnengekomen”, zegt Marieke Heemskerk, een antropoloog en onderzoekster in de mijnbouwsector. Geen van de winkeleigenaren zou onthullen hoe ze het kwikzilver in de eerste plaats hebben verkregen, maar het blijkt niet moeilijk te vinden als je weet aan wie je het moet vragen. Illegale handel
Rond zes uur ‘s middags beginnen de bars bij de goudwinkels van Little Belem en de straten van Paramaribo luidruchtiger te worden als de zon ondergaat boven de stad. Een Indiase taxichauffeur nipt zenuwachtig uit een blikje Heineken-bier, terwijl hij naast zijn taxi op de Anamoestraat, de hoofdstraat van Little Belem, blijft hangen. Wanneer hem wordt gevraagd naar het vloeibare kwik, biedt hij aan om naar een nabijgelegen tankstation te rijden om snel een dealer te bellen. Hij hangt op en kondigt aan dat een kilo kwik US$ 110 gaat kosten en dat er een verkoper onderweg is. Binnen een paar minuten verschijnt er weer een auto. De chauffeur rolt zijn raampje naar beneden en houdt een opgerolde krant omhoog die hij heeft meegenomen. ‘Het komt uit Guyana’, zegt de man. Binnenin verpakt is een kleine, witte fles gevuld met een zware, zilverachtige vloeistof. De dealer schroeft de plastic fles los en giet een kleine hoeveelheid kwikzilver in de dop van de fles om te bewijzen dat hij het product heeft. Op de vraag hoeveel kwik hij nog kan krijgen, vraagt hij: “Hoeveel zou je willen?” Er lijkt geen gebrek aan te zijn, ondanks het feit dat sinds 2014 geen enkele lading kwik in beslag is genomen op de route vanuit Guyana. Niet al het illegale kwik in het land komt uit Guyana, volgens een bron in Paramaribo, die instemde met een interview op voorwaarde dat hij alleen wordt geïdentificeerd als een anonieme ‘goudondernemer’. Als hij regelmatig naar het zuiden reist om in de mijnen in het binnenland te werken, heeft hij geleerd dat er andere routes zijn waarlangs kwik het land binnenkomt. Tijdens een interview belt hij zijn Chinees-Surinaamse handelaar in mijnbouwmaterieel voor meer informatie. De Chinees-Surinaamse handelaar beweert dat de Chinezen nu het grootste deel van het kwik van het land leveren. Winkels kopen containers met het kwik voor $ 3000 USD en verkopen het voor $ 3200. “Als het uit China komt, hoeft het maar langs één locatie te gaan”, zegt de ondernemer. “De [zee] haven.” Uit een onderzoek uit 2020 van de International Union for Conservation of Nature National Committee of the Netherlands (IUCN NL) bleek dat er geen illegale kwikzendingen uit China zijn onderschept, maar informanten vertelden de onderzoekers dat douanebeambten vaak worden omgekocht om illegale goederen het land binnen te laten. Kwik beweegt zich ook langs flexibele smokkelnetwerken, die Suriname binnenkomen of verlaten, afhankelijk van de vraag.

Back-track
Op “the backtrack”, de informele rivierovergang tussen Guyana en Suriname, kijkt een Surinaamse boothouder uit over de Corantijnrivier nabij Nieuw Nickerie. Hij beweert dat er kwik vanuit Suriname naar Guyana wordt gebracht, en dat de smokkelroutes erg vluchtig zijn. Hij droeg tot ongeveer vijf maanden geleden zelf kwik over de rivier in de tegenovergestelde richting, van Guyana naar Suriname, in industriële verpakkingen. “De mensen kopen de grote flessen, die ze weer verpakken in kleinere, om ze sneller te verhandelen”, zegt hij. Corruptie, snel veranderende modus operandi en een gebrek aan middelen frustreren de goedbedoelde wetshandhavers van Suriname. “De grens is open”, zegt een lokale ambtenaar in New Nickerie. Meerdere oversteekplaatsen bieden volop mogelijkheden voor smokkelaars. “We kunnen niet alle plaatsen tegelijk in de gaten houden”, zegt hij, eraan toevoegend dat smokkelaars” steeds slimmer en slimmer worden “

Capi, de eigenaar van de Marronmijn, runt al 15 jaar zijn mijn nabij de Brownsweg. Net zoals de meeste mijnwerkers die voor dit onderzoek zijn geïnterviewd, hoopt hij het kwik te laten varen, maar hij mist de juiste begeleiding. “We zijn bereid. Als ze zeggen dat er een andere manier is, willen we ermee werken maar zij [de regering] zeggen niets; ze leren ons niets”. Het argument van de mijnwerker wordt herhaald door Naarendorp. “Niemand kan tegen Minamata zijn, maar op het moment dat je zegt dat we iets gaan verbieden, moet je een alternatief bedenken.” Zij stelt dat de mijnwerkers niet alleen moeten worden opgeleid, maar ook moeten worden overtuigd van alternatieve of veilige methoden, die vaak erg duur of moeilijk toegankelijk zijn. “We willen allemaal groen worden maar dan moet het betaalbaar zijn.“Capi geeft toe dat kwik op de zwarte markt moet worden gekocht. “Er is geen specifieke plaats waar het kan worden gekocht, omdat het verboden is, net als cocaïne, marihuana en ecstasy. Dit soort dingen vind je gewoon op straat omdat het verboden spul is”.-.

“MERCURY” is een project van InfoAmazonia, een netwerk van journalisten die onderzoek verrichten naar milieukwesties in de negen Amazonelanden. Dit project werd uitgevoerd in Venezuela, Guyana, Brazilië en Suriname, en is een samenwerking tussen Armando Info (Venezuela) en Fantástico/O Globo (Brazilië). Dit project wordt ondersteund door het Rainforest Journalism Fund van het Pulitzer Center on Crisis Reporting en IUCN (International Union for Conservation of Nature) in Nederland.

UNITEDNEWS